ULASAN | Kenapa Persatuan Undang-undang Sabah saman k'jaan?

ULASAN | Ini adalah tindakan mahkamah yang dibawa oleh Sabah Law Society ('SLS') terhadap Kerajaan Persekutuan Malaysia pada 9 Jun 2022. Tindakan mahkamah ini dipanggil semakan kehakiman.

Semakan kehakiman biasanya digunakan apabila penggunaan kuasa oleh pihak berkuasa awam yang diperuntukkankan di bawah undang-undang didakwa sebagai penyalahgunaan kuasa atau menyalahi undang-undang.

Dalam semakan kehakiman, Mahkamah Tinggi mempunyai kuasa yang luas untuk menentukan penyalahgunaan kuasa dan untuk membetulkannya. Kerajaan negeri Sabah telah memohon untuk turut serta sebagai responden dalam semakan kehakiman ini.

Di sini, tajuk kes ialah Permohonan Semakan Kehakiman No. BKI-25-14/6-2022 antara SLS sebagai Pemohon di satu bahagian, dan Kerajaan Persekutuan Malaysia sebagai responden pertama dan kerajaan negeri Sabah sebagai responden kedua di bahagian lain.

Kes ini berkenaan apa?

Kerajaan Persekutuan mempunyai kewajipan perlembagaan untuk membayar geran khas setiap tahun kepada Negeri Sabah mengikut peruntukan dalam Perlembagaan Persekutuan.

Kewajipan perlembagaan ini terkandung dalam Perkara 112C dan seksyen 2 Bahagian IV dalam Jadual Kesepuluh.

Pemberian khas untuk Sabah dinyatakan dalam seksyen 2 Bahagian IV dalam Jadual Kesepuluh Perlembagaan Persekutuan sebagai “amaunnya sama banyak dalam setiap tahun dengan dua perlima daripada amaun yang hasil bersih yang didapati oleh Persekutuan dari Sabah itu melebihi hasil bersih yang akan didapati sedemikian oleh Persekutuan dalam tahun 1963.”

Hasil bersih bermakna “hasil yang terakru kepada Persekutuan, ditolak amaun yang diterima oleh Negeri berkenaan dengan penyerahhakan hasil itu”.

Pemberian khas, iaitu dua perlima daripada jumlah itu, lazimnya dirujuk sebagai hak pemberian 40 peratus Sabah.

Hak pemberian 40 peratus Sabah sepatutnya dibayar sejurus selepas pembentukan Persekutuan Malaysia pada 16 September 1963.

Hak pemberian 40 peratus itu adalah salah satu hak yang diberikan kepada Sabah seperti yang dijanjikan di bawah Perjanjian Malaysia 1963 ('MA63').

Hak ini, antara lain, adalah terkandung dalam Laporan Jawatankuasa Antara Kerajaan bertarikh 27 Februari 1963 dalam perenggan 24 (6), (8) dan (9).

Dalam MA63 di Perkara II, Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu berjanji bahawa Akta Malaysia akan digubal oleh Parlimen Malaya untuk berkuat kuasa pada Hari Malaysia.

Peruntukan kewangan, termasuk kewajipan membayar hak pemberian 40%, terkandung dalam Akta Malaysia dan telah digubal sebagai pindaan dalam Perlembagaan Persekutuan.

Oleh itu, hak pemberian 40 peratus telah ditetapkan dengan jelas sebagai kewajipan perlembagaan yang perlu dilaksanakan selepas pembentukan Malaysia di bawah Perkara 112C dan seksyen 2 dalam Bahagian IV Jadual Kesepuluh Perlembagaan Persekutuan.

Ini adalah syarat bagi penduduk Sabah (ketika itu Borneo Utara) untuk bersetuju bergabung dengan Tanah Melayu, Sarawak, dan Singapura untuk membentuk Persekutuan Malaysia.

Hak pemberian 40 peratus adalah bahagian penting dalam peruntukan kewangan untuk menampung keperluan pembangunan Sabah. Umumnya ia telah diakui bahawa Sabah dan Sarawak ketinggalan dari segi ekonomi berbanding Tanah Melayu apabila Malaysia dibentuk.

Kewajipan membayar hak pemberian 40 peratus Sabah adalah tertakluk kepada kewajipan untuk mengkaji semula bayaran tersebut seperti yang ditetapkan di bawah Perkara 112D Perlembagaan Persekutuan.

Fasal (1) Artikel tersebut memperuntukkan bahawa Kerajaan Persekutuan dan Kerajaan Sabah boleh pada kajian semula bersetuju dengan pemberian selain daripada hak pemberian 40 peratus jika kedua-dua kerajaan bersetuju dengan pengubahan pemberian tersebut untuk tempoh yang dipersetujui antara mereka.

1Fasal (4) Perkara 112D memperuntukkan bahawa kajian semula pertama tidak boleh terlalu awal tetapi juga tidak boleh diadakan selepas tahun 1969. Kemudian semakan kedua hendaklah diadakan tidak lewat daripada tahun 1974.

Pada 14 April 2022, kerajaan Persekutuan dan Sabah mengumumkan dalam berita bahawa mereka telah bersetuju untuk membayar geran tahunan untuk tempoh 5 tahun, 2022 hingga 2026, tetapi rundingan mengenai hak pemberian 40 peratus Sabah masih berjalan.

Walau bagaimanapun, pada 20 April 2022, Kerajaan Persekutuan menerbitkan keputusannya di bawah Perintah yang diwartakan di bawah warta kerajaan persekutuan “Perintah Perlembagaan Persekutuan (Kajian Semula Pemberian Khas di bawah Perkara 112D) Perintah [Negeri Sabah] 2022” atau ringkasnya ‘Perintah Kajian Semula 2022'.

Bahagian utama Perintah Kajian Semula 2022 menyatakan seperti berikut:

• Bagi tempoh lima tahun berkuat kuasa 1 Januari 2022, Kerajaan Persekutuan hendaklah memberi kepada Negeri Sabah, berkenaan dengan tahun kewangan 2022, 2023, 2024, 2025 dan 2026 pemberian berjumlah RM125.6 juta, RM129.7 juta, RM133.8 juta, RM138.1 juta dan RM142.6 juta masing-masingnya.

• Perintah Pemberian Khas Sabah (Ulangkaji Pertama) 1970 [PU (A) 328/1970 dibatalkan.'

SLS (Persatuan Undang-undang Sabah) mengatakan bahawa ini adalah pelanggaran serius terhadap kewajipan perlembagaan kerajaan Persekutuan dan Negeri terhadap rakyat Sabah yang dimandatkan di bawah peruntukan yang dinyatakan di atas dalam Perlembagaan Persekutuan.

Pelanggaran ini membawa kesan dari segi undang-undang. Akhirnya, rakyat Sabah menanggung akibatnya. Kesalahan ini, yang akan dibuktikan oleh SLS dalam kes ini, dibuat secara terus menerus terhadap rakyat Sabah.

Merekalah yang telah dilucutkan pembayaran hak pemberian 40 peratus dari 1974 hingga 2021: 48 tahun. Tahun-tahun ini adalah The Lost Years (Tahun-Tahun yang Dipersiakan).

Mengapa SLS mengambil alih kes ini?

Banyak berita pada tahun 2021 dan 2022 bahawa Sabah berhak mendapat hak pemberian 40 peratus. Apakah hak pemberian 40 peratus itu sebenarnya, tiada siapa yang menyatakannya dengan jelas.

Ahli politik dalam kerajaan dan pembangkang telah berkata dengan tegas bahawa 40 peratus itu mesti dibayar kepada Sabah oleh Kerajaan Persekutuan.

Walau bagaimanapun, apabila Perintah Kajian Semula 2022 diterbitkan dalam warta kerajaan, SLS berasa cemas apabila membaca bahawa tiada pengakuan kegagalan untuk mengadakan kajian semula bawah Artikel 112D menjelang 1974 dan dengan itu pembayaran hak pemberian 40 peratus untuk The Lost Years.

SLS berkata ini bertentangan dengan tugas awam perlembagaan kedua-dua kerajaan persekutuan dan negeri. Jelas sekali tiada penebusan untuk kegagalan membayar hak pemberian 40 peratus untuk The Lost Years. Tiada hak pemberian 40 peratus dibayar selama 48 tahun kepada Sabah.

Dalam mana-mana semakan kehakiman terhadap kuasa berkanun bagi pihak berkuasa awam, terdapat tempoh had masa selama 3 bulan dari keputusan itu. SLS terpaksa bertindak segera dan memulakan semakan kehakiman sebelum had masa tamat.

SLS adalah badan bebas peguam bela yang menetap secara tetap di Sabah. Ia juga tidak bersifat politik. Objektifnya yang dipegang tinggi adalah 'untuk menegakkan keadilan tanpa mengambil kira kepentingannya sendiri atau ahli-ahlinya, tanpa dipengaruhi oleh ketakutan atau nikmat'.

SLS juga bertujuan membantu orang ramai dalam semua perkara yang berkaitan dengan undang-undang.

SLS, sebagai badan peguambela Sabah, bersama-sama dengan semua rakyat Sabah jelas akan terkilan dan terjejas teruk oleh Perintah Kajian Semula 2022 sekiranya permasalahan yang ditekankan di atas tidak dapat diselesaikan oleh Mahkamah.

SLS melihat ini sebagai kesalahan awam yang dialami oleh semua rakyat di Sabah. Oleh itu, semakan kehakiman ini adalah suatu tindakan Guaman Kepentingan Awam.

Bagaimanakah penduduk di Sabah terjejas?

Hak pemberian 40% adalah khas untuk Sabah. Tiada negeri lain di Malaysia telah dijanjikan pemberian ini. Ia diperuntukkan untuk pembangunan Sabah.

Terutamanya infrastruktur asas seperti jalan raya yang elok menghubungkan semua bahagian di Sabah, bekalan air bersih dan mencukupi serta bekalan kuasa yang tidak terganggu yang berhak diharapkan oleh setiap isi rumah dan perniagaan Sabah, dan sebagainya.

Selepas hampir 60 tahun sejak pembentukan Malaysia, Sabah masih tidak memiliki infrastruktur dan kemudahan asas. Sementara itu, Sabah sebagai penyumbang utama sumber minyaknya yang kaya kepada pembangunan industri petroleum Malaysia melalui Petronas (yang dimiliki secara penuh oleh Kerajaan Persekutuan) yang telah memanfaatkan pembangunan Semenanjung Malaysia, ketinggalan di belakang.

Lapan daripada 10 daerah termiskin di Malaysia yang dikenal pasti dalam Rancangan Malaysia ke-12 adalah di Sabah.

Ramai berpendapat kegagalan Kerajaan Persekutuan untuk membayar hak pemberian 40 peratus Sabah adalah salah satu punca rakyat Sabah terjejas dengan teruk.

Bagaimana rakyat Sabah dapat mengambil bahagian dalam kes ini?

Pada 11 November 2022, SLS telah diberikan kebenaran oleh Mahkamah Tinggi Kota Kinabalu untuk meneruskan perbicaraan substansial semakan kehakiman.

Perbicaraan itu sepatutnya sudah berjalan sekarang jika bukan kerana rayuan Peguam Negara Persekutuan terhadap keputusan pemberian kebenaran tersebut.

Rayuan ini kini dijadualkan untuk didengar semasa persidangan Mahkamah Rayuan di Kota Kinabalu pada Khamis, 14 September 2023, dua hari sebelum Hari Malaysia ke-60.

SLS sentiasa memaklumkan kepada orang ramai tentang setiap langkah bagi tindakan mahkamah ini. Walau bagaimanapun, memandangkan kes ini adalah satu kes yang penting di mana setiap rakyat Sabah mempunyai kepentingan dan keputusannya akan mempengaruhi setiap rakyat Sabah, SLS mengambil langkah selanjutnya untuk menerangkan secara langsung tentang kes ini kepada orang ramai supaya rakyat Sabah lebih memahami kepentingan kes ini.

Pada perbicaraan Mahkamah Rayuan di Kompleks Mahkamah Kota Kinabalu pada 14 September 2023 jam 9 pagi, perbicaraan ini terbuka sepenuhnya kepada orang ramai.

SLS menggalakkan mana-mana orang awam untuk menghadiri dan mengikuti prosiding semasa pendengaran itu.

Jika SLS berjaya menentang rayuan Peguam Negara Persekutuan terhadap kebenaran untuk meneruskan, maka kemungkinan besar perbicaraan seterusnya adalah pendengaran substansial semakan kehakiman di hadapan Mahkamah Tinggi di Kota Kinabalu.

Selain daripada mengambil bahagian secara langsung dalam perbicaraan, rakyat Sabah juga boleh mengambil bahagian dengan memaklumkan ahli keluarga, rakan-rakan dan teman sekerja mengenai tindakan mahkamah ini. Kerana kes ini adalah kes bagi setiap orang Sabah.

Setelah membaca ringkasan ini, jika mana-mana daripada anda atau organisasi anda memerlukan penjelasan lanjut tentang kes dan prosiding undang-undang ini, anda dipersilakan untuk menghubungi kakitangan SLS, Cik Valarie Claudius pada waktu pejabat Isnin hingga Jumaat di nombor telefon ini 088-232662.

Bergantung pada keperluan dan sambutan, SLS akan merancang dan bertindak sewajarnya.

ROGER CHIN merupakan presiden Persatuan Undang-undang Sabah.

Tulisan ini tidak semestinya mencerminkan pendirian rasmi Malaysiakini.