PANDUANKINI | Pindaan perlembagaan akan burukkan lagi isu tiada kerakyatan?

PANDUANKINI | Dalam beberapa bulan lalu, pihak berkepentingan menyatakan bantahan terhadap cadangan pindaan kepada Perlembagaan Persekutuan berhubung isu kewarganegaraan.

Mereka berkata cadangan pindaan itu akan memberi kesan buruk kepada komuniti yang sudah sedia terpinggir dan golongan tanpa kerakyatan.

Diumumkan awal tahun ini, kerajaan berkata bahawa pindaan itu adalah untuk membolehkan ibu memberikan kerakyatan kepada anak-anak mereka yang dilahirkan di luar negara.

Walau bagaimanapun, didapati bahawa pindaan ini akan disertakan dengan pindaan yang lain yang dianggap boleh membawa akibat buruk.

Tetapi apakah pindaan yang dimaksudkan ini, mengapa ia dianggap berisiko menjejaskan komuniti terpinggir oleh sesetengah pihak? Panduankini meneliti permasalahan ini.

Apakah cadangan pindaan Perlembagaan Persekutuan ini?

Sebelum kita pergi ke butiran lanjut, perlu diambil perhatian bahawa pindaan yang dicadangkan ini belum diterbitkan oleh kerajaan.

Sesuatu draf rang undang-undang tidak diterbitkan sehingga ia dibentangkan kepada parlimen.

Bagaimanapun, kerajaan telah mengadakan sesi libat urus dengan beberapa anggota masyarakat sivil.

Malaysian Citizenship Rights Alliance (MCRA) telah menerbitkan dokumen taklimat mengenai cadangan pindaan ini.

Menurut dokumen ini, kerajaan mencadangkan tujuh perubahan kepada Perlembagaan Persekutuan yang bertujuan untuk menangani pelbagai isu berkaitan kewarganegaraan.

Ini termasuk dua pindaan yang memberi hak sama rata kepada ibu Malaysia untuk memberikan kerakyatan automatik kepada anak yang dilahirkan di luar negara.

Pindaan ini adalah kepada Perkara 14(1)(b), Seksyen 1(b) dan 1(c) Bahagian II Jadual Kedua.

Pada masa ini seksyen tersebut hanya membenarkan kerakyatan automatik kepada mereka yang dilahirkan di luar negara kepada bapa warganegara Malaysia selepas 16 Sept 1963 (Hari Malaysia), dan bukan jika ibunya sahaja warganegara Malaysia.

Pindaan itu adalah untuk menggantikan perkataan "bapa" dengan "sekurang-kurangnya salah seorang daripada ibu atau bapa", untuk memberikan wanita hak sama rata mewariskan kewarganegaraan kepada anak yang dilahirkan di luar negara.

Pindaan ini sebahagian besarnya disokong, dan terhasil selepas kempen yang berterusan oleh masyarakat sivil.

Lima pindaan lain yang dicadangkan, bagaimanapun, ditentang keras oleh pelbagai pihak termasuk mereka yang bekerja dengan kumpulan terpinggir dan komuniti tanpa kerakyatan.

Apakah lima pindaan kontroversi yang dicadangkan?

Ini adalah dakwaan pindaan yang dicadangkan, menurut dokumen MCRA:

1) Meminda Seksyen 19B, Bahagian III Jadual Kedua: Anak pungut

Pada masa ini, seksyen tersebut menyatakan bahawa "mana-mana kanak-kanak baru lahir yang dijumpai ditinggalkan tanpa perlindungan di mana-mana tempat", diandaikan telah dilahirkan oleh ibu warganegara Malaysia atau pemastautin tetap dan oleh itu secara automatik warganegara Malaysia.

Pindaan ini bertujuan untuk menukar ini daripada kewarganegaraan melalui kuasa undang-undang kepada kewarganegaraan melalui pendaftaran.

Ini bermakna kanak-kanak terbiar mesti didaftar untuk mendapatkan kewarganegaraan.

2) Jadual Kedua Bahagian II, Perkara 14(1)(b) Seksyen 1(a): Anak-anak pemastautin tetap

Pada masa ini, seksyen tersebut menyatakan sesiapa yang dilahirkan di Malaysia kepada sekurang-kurangnya seorang ibu bapa yang merupakan warganegara atau "pemastautin tetap" di Malaysia secara automatik diberikan kewarganegaraan.

Pindaan itu bertujuan untuk menghapuskan perkataan "pemastautin tetap", jadi mereka yang lahir dalam keadaan tersebut perlu mendaftar untuk mendapatkan kewarganegaraan.

3) Jadual Kedua Bahagian II, Perkara 14(1)(b), Seksyen 1(e) dan Seksyen (2)(3): Lahir di Malaysia, bukan warganegara negara lain

Pada masa ini seksyen ini menyatakan bahawa sesiapa yang dilahirkan di Malaysia, dan tidak dilahirkan sebagai warganegara mana-mana negara lain, disifatkan sebagai rakyat Malaysia.

Pindaan ini bertujuan untuk menghapuskan peruntukan ini sepenuhnya, menghapuskan jalan bagi mereka yang dilahirkan dalam keadaan tersebut untuk mendapatkan kewarganegaraan.

4) Perkara 26(2) berkaitan Perkara 15(1): Kewarganegaraan bagi isteri warga asing

Pada masa ini, Perkara 15(1) menyatakan bahawa wanita bukan warganegara Malaysia boleh memohon menjadi warganegara asalkan dia berkahwin dengan warganegara Malaysia, tertakluk kepada senarai kriteria.

Perkara 26(2) menyatakan kerajaan boleh menolak permohonan ini jika didapati perkahwinan itu dibubarkan dalam tempoh dua tahun dari "tarikh perkahwinan".

Pindaan itu bertujuan untuk menukar perkataan "tarikh perkahwinan" kepada "tarikh memperoleh kewarganegaraan".

Ini bermakna kerajaan berusaha untuk membatalkan kewarganegaraan yang diberikan kepada isteri warga asing, jika perkahwinannya berakhir dalam tempoh dua tahun selepas dia menerima kerakyatan Malaysia.

5) Perkara 15(2), 15A, 19(1), 19(2), 23(1) dan 23(3): Had umur untuk mendapatkan kewarganegaraan

Artikel ini merujuk kepada had umur untuk permohonan kewarganegaraan atau untuk kerajaan meluluskan permohonan itu, jika orang itu memenuhi kriteria yang ditetapkan.

Pindaan itu bertujuan untuk mengurangkan had umur ini daripada 21 kepada 18.

Mengapakah lima pindaan ini menjadi kontroversi?

Secara amnya, mereka yang menentang pindaan yang dicadangkan berpendapat pindaan berkenaan akan memburukkan lagi keadaan bagi kumpulan ini.

Mereka percaya ia boleh menyebabkan lebih ramai orang tidak bernegara atau meletakkan individu dalam kedudukan tidak menentu.

Pindaan yang berkaitan dengan anak pungut, contohnya, bermakna kanak-kanak yang terbiar itu perlu mendaftar untuk mendapatkan kewarganegaraan dan bukannya dianggap sebagai warganegara Malaysia.

Pada hakikatnya, pendaftaran untuk mendapatkan kewarganegaraan adalah membebankan dan perlu melalui pelbagai prosedur birokrasi, mengakibatkan penantian yang lama selama bertahun-tahun.

Mereka yang menentang pindaan yang dicadangkan ini berkata ia menghalang anak pungut dan kanak-kanak terbiar tanpa kerakyatan daripada mengakses kemudahan asas seperti persekolahan dan penjagaan kesihatan.

Ini juga berlaku untuk pindaan ketiga, yang menghilangkan laluan yang kini digunakan oleh kumpulan terpinggir itu untuk mendapatkan kewarganegaraan.

Dengan menghapuskan laluan ini, mereka tidak lagi boleh mendapatkan kewarganegaraan melalui 'operasi undang-undang' tetapi perlu memohon untuk menjadi rakyat Malaysia, meletakkan mereka dalam kerumitan birokrasi.

Pada masa yang sama, pindaan untuk mengehadkan umur untuk mendapatkan kewarganegaraan dari 21 kepada 18 tahun mungkin menghalang banyak permohonan kanak-kanak semasa, kata MCRA.

"Pada masa ini, masa yang diambil untuk memproses permohonan kewarganegaraan penuh dengan kelewatan birokrasi, dan satu kitaran permohonan boleh mengambil masa sehingga atau lebih daripada lima tahun sebelum lazimnya ditolak (tanpa alasan), dan pemohon mesti menyerahkan semula permohonan itu.

"Pindaan itu akan memberi kesan memendekkan masa yang ada untuk proses dan rayuan, menutup laluan kepada kewarganegaraan," kata MRCA.

Begitu juga, mengalih keluar perkataan "pemastautin tetap" daripada artikel berkaitan bermakna anak kepada pemastautin tetap tidak lagi secara automatik diberikan kewarganegaraan semasa lahir.

Ini juga akan terpakai kepada ramai orang asli, yang merupakan "penduduk tetap" Malaysia tetapi tidak berdokumen kerana mereka tinggal di kawasan terpencil tanpa akses kepada kemudahan pendaftaran.

"Kanak-kanak yang dilahirkan kepada pemastautin tetap Malaysia yang tidak mempunyai kerakyatan tidak lagi akan mendapat akses kepada kewarganegaraan melalui 'pengendalian undang-undang', sekali gus meneruskan ketiadaan kewarganegaraan kepada generasi kedua dan mewujudkan kelas tanpa kerakyatan baru," kata MCRA.

Tambahnya, pindaan yang membolehkan kerajaan membatalkan kewarganegaraan isteri warga asing, jika perkahwinan berakhir dalam tempoh dua tahun selepas mendapat kewarganegaraan, juga menghapuskan perlindungan untuk wanita.

Seorang isteri warga asing perlu melepaskan kewarganegaraannya untuk menjadi warganegara Malaysia, dan jika perkahwinannya berakhir sebelum dua tahun, dia akan menjadi warga tanpa kerakyatan.

"Pindaan itu mungkin mempunyai kesan memerangkap isteri, yang sebelum ini warga asing, dalam perkahwinan yang mungkin berunsur ganas," kata MRCA.

Jika pindaan itu mempunyai kesan buruk, mengapa kerajaan mencadangkan pindaan sedemikian?

Kerajaan tidak pernah menerbitkan pindaan yang dicadangkan, dan oleh itu tidak menjelaskan tujuannya kepada orang ramai.

Bagaimanapun, Menteri Dalam Negeri Saifuddin Nasution Ismail dalam wawancara media Jun lalu memberikan beberapa petunjuk.

Dia berkata menerusi pindaan itu, kerajaan berusaha menamatkan amalan pemberian kerakyatan secara automatik kepada warga asing yang menetap di negara ini untuk tempoh tertentu.

"Sebelum ini, Sabah melalui keputusan Majlis Keselamatan Negara membenarkan mereka yang telah menetap lebih 30 tahun diberi kerakyatan. Tetapi ini di bawah (bekas perdana menteri) Dr Mahathir (Mohamad).

“Berikutan itu, individu yang telah menetap (dalam negara) antara 15 hingga 30 tahun boleh diberi (status) pemastautin tetap dan anak yang lahir daripada ibu bapa ini boleh diberi kerakyatan.

"Ini telah menyumbang kepada penduduk Sabah dan kita menghadapi kesukaran sehingga kini. Terlalu ramai orang, jadi kita mahu amalan seperti itu dihentikan," katanya seperti dilapor.

Pengurangan had umur untuk mendaftar kewarganegaraan daripada 21 kepada 18 nampaknya bertujuan menangani kanak-kanak Malaysia yang diberikan kewarganegaraan asing semasa lahir melalui seorang ibu bapa.

“Kerajaan juga mahu memasukkan bahawa menjelang umur 18 tahun, kanak-kanak yang diberi kewarganegaraan (Malaysia) dan mempunyai kewarganegaraan asing hanya perlu memilih.

"Ini kerana kita tidak mengiktiraf dua kewarganegaraan dan tidak perlu menunggu sehingga mereka mencapai usia 21 tahun."

Tidak jelas mengapa pindaan yang dicadangkan untuk anak-anak pungut dibuat, manakala MCRA berkata cadangan pindaan ke atas isteri warga asing dibuat untuk mengekang eksploitasi perkahwinan.

Kerajaan tidak menangani sebarang kebimbangan yang dibangkitkan oleh masyarakat sivil bahawa pindaan itu boleh menyebabkan ramai orang tidak mempunyai kerakyatan.

Apa kata pakar undang-undang?

Pakar undang-undang perlembagaan Shad Saleem Faruqi dalam rencana pada Jun berkata pindaan yang menghapuskan diskriminasi jantina daripada undang-undang untuk kewarganegaraan harus dipuji.

Namun, katanya, pindaan lain melanggar kewajipan Malaysia di bawah Konvensyen PBB untuk Hak Kanak-kanak dan "boleh mewujudkan kelas baru orang tanpa kerakyatan yang besar ".

"Terdapat isu struktur yang menghalang keluarga miskin atau tidak berpendidikan daripada memenuhi keperluan pendaftaran anak mereka," katanya.

Dia menggesa pindaan itu diterbitkan sebagai Kertas Putih untuk penelitian awam sebelum dibentangkan di Parlimen.

Pakar lain, seperti Maha Balakrishnan memberitahu New Naratif, pindaan itu harus dipisahkan kepada dua rang undang-undang - yang pertama untuk membenarkan ibu Malaysia memberikan kewarganegaraan kepada anak-anak yang dilahirkan di luar negara dan yang kedua untuk baki pindaan yang lebih kontroversial.

Apakah yang sebaliknya penentang cadangan pindaan itu tuntut?

Mereka mahukan pindaan yang dicadangkan yang melibatkan anak-anak yang baru dilahirkan (Seksyen 19B, Bahagian III Jadual Kedua), dan laluan untuk kewarganegaraan bagi kumpulan terpinggir (Jadual Kedua Bahagian II, Perkara 14(1)(b), Seksyen 1(e) dan Seksyen ( 2)(3)) dibatalkan sepenuhnya.

Tiga pindaan lain yang dicadangkan berkaitan isteri warga asing, pemastautin tetap dan pindaan untuk mengurangkan had umur daripada 21 kepada 18, ditangguhkan sehingga libat urus dan kajian lanjut boleh dilakukan untuk memahami kesannya, kata MCRA.

MCRA termasuk kumpulan seperti Yayasan Chow Kit, Voice of Children, Family Frontiers dan DHRRA Malaysia.

Apa yang berlaku sekarang?

Kerajaan mendesak untuk meletakkan cadangan itu di hadapan Majlis Raja-Raja Melayu yang kini bersidang selama tiga hari berakhir hari ini, lapor Malaysia Now.

Di bawah Perlembagaan Persekutuan, cadangan itu mesti mendapat perkenan diraja sebelum boleh dibentangkan di Parlimen.

Difahamkan, kerajaan berharap dapat membentangkan pindaan ini di Dewan Rakyat bulan depan.

Dalam pada itu, kumpulan masyarakat sivil yang menentang kebanyakan daripada lima pindaan telah melancarkan kempen #100, untuk menggerakkan 100 orang daripada kumpulan berbeza di Malaysia, menentang pindaan itu.

Mereka menggesa pihak yang dikenal pasti sebagai ahli akademik, profesional, pemimpin belia, pelindung kanak-kanak, aktivis, pemimpin agama, ibu Malaysia, bapa Malaysia, NGO dan ahli politik, dan yang seumpamanya menentang pindaan itu dengan menandatangani petisyen dalam talian untuk kumpulan khusus mereka.