PANDUANKINI | Kisah syarikat pembekal kenderaan kerajaan

PANDUANKINI | Selama beberapa dekad, syarikat pengurusan armada kenderaan Spanco Sdn Bhd memegang kontrak lumayan untuk menjadi pembekal eksklusif kenderaan untuk kerajaan persekutuan.

Bagaimanapun, pada 3 April, pengarah eksekutif dan pengerusinya Robert Tan Hua Choon didakwa di mahkamah kerana menipu kerajaan apabila kontrak tamat dan konsesi baru ditawarkan melalui tender terbuka.

Tan minta dibicarakan atas pertuduhan itu, tetapi sementara perbicaraan belum selesai, PanduanKini ini akan membincangkan perkara yang berkaitan dengan syarikat itu.

Siapa pemilik Spanco?

Menurut rekod Suruhanjaya Syarikat berdasarkan pemfailan yang dibuat pada September tahun lepas, pemegang saham Spanco ialah Jati Rata Sdn Bhd (46 peratus), Robert Tan (24.65 peratus), anaknya Tan Han Chuan (14.67 peratus) dan Tan Ching Ching (9.68 peratus), dan Minhat Mion.

Syarikat induk Jati Rata dimiliki oleh Cayaria Sdn Bhd (45 peratus), Mohtar Abdullah (27.5 peratus), dan Shahrin Osman (27.5 peratus), berdasarkan dokumen yang difailkan pada Februari tahun ini.

Azman Idris, Peter Lim, Md Raus Sharif, Shahrin, Robert Tan Hua Choon, disenaraikan sebagai pengarah Spanco.

Rekod itu menyatakan bahawa Spanco telah diperbadankan pada 16 Ogos 1988 dan tidak pernah mengalami pertukaran nama, meski artikel New Straits Times dari April 1998 merujuknya sebagai “Sistem Pengurusan Angkutan Nasional Company Sdn Bhd”.

Apa yang Spanco lakukan?

Sejak Januari 1994, Spanco mengadakan perjanjian konsesi eksklusif selama 25 tahun dengan kerajaan untuk menyediakan kenderaan daripada kereta rasmi untuk anggota kabinet, kereta untuk kumpulan motor jabatan kerajaan, dan juga kereta peronda polis.

Ia bertanggungjawab untuk memperoleh kenderaan dan menggantikannya setiap empat atau lima tahun, penyelenggaraan dan pembaikan (termasuk kerosakan dan kecemasan), dan berurusan dengan cukai jalan, insurans dan rekod saman.

Laman webnya mendakwa mempunyai lebih daripada 13,000 kenderaan konsesi dan rangkaian lebih daripada 400 pusat servis.

Pada 2015, dilaporkan bahawa kerajaan - satu-satunya pelanggan Spanco - membayar RM221.66 juta setahun untuk menyewa 10,963 kereta Proton. Ia terdiri daripada tujuh model berbeza antara RM973.84 sebulan hingga RM3,288.84 sebulan.

Bagaimana dengan kontrak?

Perjanjian konsesi pertama dibuat di tengah-tengah usaha penswastaan kerajaan pada tahun 1990-an. Ini memerlukan kerajaan menjual 40,000 kenderaan miliknya kepada Spanco, yang akan menyelenggaranya dan menyewakannya kembali kepada kerajaan.

Pada April 1994, menteri undang-undang pada masa itu Syed Hamid Albar dilaporkan mewajarkan langkah itu sebagai lebih murah daripada sistem pajakan kenderaan sebelum ini.

Dia berkata kerajaan hanya memerlukan RM5,000 sebulan untuk memajak sebuah Mercedes Benz yang akan dipulangkan dan digantikan dengan yang baru setiap empat tahun, berbanding RM17,000 hingga RM21,000 untuk memajaknya daripada syarikat lain.

Semasa pertama kali menjadi menteri kewangan, Anwar Ibrahim dilaporkan memberitahu Parlimen bahawa walaupun kadar bulanan yang dibayar kepada Spanco adalah tinggi, kajian oleh perunding bebas mendapati ia menawarkan pelbagai faedah.

“Dia (Anwar) berkata tugas harian kerajaan dilaksanakan dengan lebih cekap untuk kepentingan pembangunan negara.

“Dia menambah bahawa kerajaan dibekalkan dengan empat atau lima kereta baru setahun, sekali gus mengurangkan masalah penyelenggaraan dan menjimatkan kos,” lapor New Straits Times pada 9 April 1998.

Kontrak itu dilaporkan datang dengan klausa yang menetapkan bahawa kerajaan perlu membayar RM400 juta jika ia menamatkan kontrak sebelum ia tamat, menurut laporan Malay Mail.

Kontrak itu tamat pada penghujung 31 Dis 2018, menyebabkan persaingan untuk membida kontrak baharu.

Bagaimana dengan kontrak baru?

Kontrak baru itu selama 15 tahun membabitkan kira-kira 12,500 kenderaan dianggarkan bernilai RM300 juta setahun bermula tahun kelima, menurut laporan Malay Mail pada 2019.

Lapan syarikat membuat penyerahan sebagai respons kepada permintaan kerajaan untuk cadangan perjanjian konsesi, sementara kontrak pertama Spanco menunggu keputusan tender terbuka.

Pemohon untuk kontrak baru itu termasuk Spanco, perkongsian antara DRB-Hicom Bhd dan Sime Darby Bhd, perkongsian antara Berjaya Group dan Naza Group, Samling Group, Comos dan Go Auto.

Spanco akhirnya memenangi kontrak itu pada 2021, tetapi situasi berubah pada tahun lalu apabila pengasas Berjaya Vincent Tan membawa Spanco dan kerajaan ke mahkamah dengan mendakwa peraturan tender tidak dipatuhi.

Dia mendakwa konsortium Berjaya-Naza Cekap Urus Sdn Bhd pada mulanya dianugerahkan kontrak itu dan telah dikeluarkan surat hasrat (LOI) oleh Kementerian Kewangan pada 2018 kerana ia merupakan pemohon terendah.

Konsortium itu dilaporkan dimiliki 51 peratus oleh Berjaya, 29 peratus dimiliki oleh Naza, dan 20 peratus dimiliki oleh Tunku Tun Aminah Maimunah Iskandariah Ibrahim – puteri kepada Yang di-Pertuan Agong sekarang.

Bagaimanapun, selepas Muhyiddin Yassin menjadi perdana menteri berikutan peristiwa Langkah Sheraton, LOI telah ditamatkan dan tender telah diberikan kepada Spanco sebagai ganti RM700 juta lebih.

Pendedahan itu telah membawa kepada penyiasatan.

Prosiding mahkamah antara Cekap Urus, kerajaan dan Spanco masih berjalan di peringkat pra-perbicaraan, selepas Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur memberi kebenaran untuk semakan kehakiman pada 23 Ogos tahun lepas.

Sementara itu, pada Mac tahun lepas, timbalan menteri kewangan ketika itu Ahmad Maslan memberitahu Parlimen bahawa dia dimaklumkan kontrak itu tidak diberikan kepada pemohon terendah kerana tidak dapat menyediakan bengkel dan perkhidmatan pembaikan yang mencukupi.

Justeru, menurut Hansard Palimen, atas sebab itu, kontrak berkenaan diberikan kepada Spanco yang mempunyai ratusan bengkel di seluruh Malaysia.

Apakah pertuduhan terhadap Robert Tan?

Tuduhan terhadap Robert Tan melibatkan aspek berbeza dalam proses permohonan kontrak baru itu.

Mengikut kertas pertuduhan terhadapnya, dia didakwa telah menipu kerajaan dengan mendakwa dalam dokumen tender bahawa sekurang-kurangnya 30 peratus saham Spanco adalah milik Bumiputera. Ini dikatakan berlaku antara 27 Feb dan 28 Feb 2019, iaitu bilik tender Kementerian Kewangan.

Tindakan itu dikatakan mendorong Kementerian Kewangan untuk menganugerahkannya dengan kontrak RM3,966,386,628 kepada Spanco.

Pertuduhan didakwa mengikut Seksyen 420 Kanun Keseksaan. Jika sabit kesalahan, ia boleh dihukum penjara antara satu hingga 10 tahun, sebat, dan denda.

Robert Tan minta dibicarakan atas pertuduhan itu